Het is een benadering die succes belooft op basis van routines vol activiteiten, persoonlijke inspanning en zelfoverwinning, omdat alle verloren tijd als verspilling wordt beschouwd. Wat zijn de gevolgen ervan en hoe ziet ‘slow productivity’, het tegenovergestelde, eruit?
De wekker gaat om 5 uur ’s ochtends en het meisje stapt uit bed en gaat meteen naar de badkamer om tot 5.13 uur haar eerste huidverzorgingsroutine uit te voeren. Om 5.17 uur drinkt ze een kopje koffie uit een capsule terwijl ze zich aankleedt in sportkleding. Om 5.23 uur maakt ze het bed op en om 5.31 uur vertrekt ze naar de sportschool. Om 7.04 uur is ze terug. Ze maakt een proteïnerijk ontbijt klaar, met nog meer koffie – misschien mate – en fruit. Om 7.37 uur neemt ze een douche, kleedt zich om en maakt haar make-up af om 8 uur. Ze doet yoga tot 8.30 uur, neemt wat content op om op haar account te plaatsen en om 9 uur logt ze in voor het eerste telefoongesprek van de dag.
Het tafereel gaat door, maar wie is er niet op sociale media op een video gestuit waarin dit soort getimede routines worden getoond, waarbij productiviteit en prestaties worden aanbeden? De hustle culture of ‘cultuur van de drukte’ omvat dit idee dat momenteel erg ingeburgerd is bij jongeren en waarvan het succes gebaseerd is op het voortdurend ‘iets nuttigs doen’.
Ze verheerlijken vaak mensen die tussen 4 en 5 uur ’s ochtends opstaan, sporten, lange dagen maken, cursussen volgen, lezen, koken, ondernemen en zich bezig houden om elke minuut van de dag optimaal te benutten. Het is als een vogeltje boven je hoofd dat je voortdurend herinnert aan alles wat je nog moet doen, alsof een moment van ontspanning een zonde is.
“Er is geen exacte vertaling in het Spaans. Het is een trend die ik niet als een modegril of toeval zie, maar als een product van de globalisering, van het vluchtige, van de individualisering en het einde van vaste werktijden. Traditioneel was de fabriekscultuur gekenmerkt door ploegendiensten, collega’s die je elke dag zag, gesprekken, klachten en vakbondsacties. Hier heeft het idee van werken tot je doodgaat te maken met zelfuitbuiting, met het idee dat je gaat slagen en succes zult hebben dankzij je persoonlijke inspanningen“, aldus socioloog Carlos de Angelis in een gesprek met TN.
Volgens hem is deze mentaliteit een nieuwe manier om een wereld van werknemers te creëren buiten de moderne en traditionele structuren om.
De specialist vermeldde ook dat er een behoefte is om 24/7 verbonden te zijn: “Het persoonlijke leven en het professionele of werkende leven zijn niet langer gescheiden, omdat het leven zich op de mobiele telefoons afspeelt. Deze logica dwingt ons om altijd verbonden te zijn, uren aan slaap, rust en tijd met familie of vrienden op te offeren”.
Activiteiten zoals naar de bioscoop gaan of samen eten worden zelfs als tijdverspilling gezien, omdat alles wat niet productief is, als verspilling wordt beschouwd. Volgens de specialist worden twee variabelen met elkaar vermengd: eenzaamheid en het (verbonden) zijn met de wereld.
En niet minder belangrijk is de opkomst van beelden van wat voor hen succes betekent. “Je hebt degene die veel geld verdient, degene die een Lamborghini heeft, degene die zijn Rolex laat zien, degene die Louis Vuitton-tassen of de duurste make-up koopt, of degene die miljonair is geworden door te speculeren op de beurs”, aldus De Angelis. Hij ging daar verder op in: “Er wordt veel geïdealiseerd over trading, Bitcoin en het hele idee van thuis geld verdienen, zelfs zonder goed te begrijpen wat er wordt gekocht of verkocht. Het is een soort kapitalisme zonder territorium, met immateriële goederen, dat aantrekkelijk is vanwege de belofte van onmiddellijke financiële vrijheid.”
Een jaar of twee geleden ging een video viraal van een jongen die om 4 uur ’s ochtends opstond om vroeg te gaan traden “om de rest te verslaan” en via zijn sociale media anderen aanmoedigde om zijn voorbeeld te volgen met de belofte van succes en een veel betere levensstijl. “Die voortdurende competitie, tegen anderen of tegen jezelf, leidt tot angst, uitputting en psychische problemen zoals burn-out. Bovendien raken basisgewoontes verloren, zoals goed eten of de werkdag afsluiten: er zijn mensen die leven met een kop koffie in de hand of een salade op hun bureau eten om geen tijd te verliezen“, aldus de socioloog.
Wat zijn de gevolgen van de ”hustle culture“
De ”hustle culture” heeft ongetwijfeld gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de mensen die eraan deelnemen.
Volgens wat psychologe Micaela Zappino (MN.: 85345) aan deze krant heeft aangegeven, heeft het zeer ingrijpende gevolgen voor de subjectiviteit van mensen. “Er ontstaat een logica waarin persoonlijke waarde rechtstreeks wordt gekoppeld aan voortdurend bezig zijn, presteren, nooit stoppen. En dat leidt tot veel angst, chronische ontevredenheid, emotionele en fysieke vermoeidheid en zelfs depressie of burn-out. Het is een cultuur die geen ruimte laat voor verlangen, voor pauzes, voor de leegte die zo nodig is in het psychische leven”.
In die zin beschreef hij: “Bij degenen die dit model internaliseren, zien we een felle zelfkritiek. Het zijn mensen die het gevoel hebben dat ze nooit genoeg doen, die zich zelfs in hun momenten van rust schuldig of onproductief voelen”.
Hij waarschuwde dat dit vaak gepaard gaat met symptomen als slapeloosheid, prikkelbaarheid, angstaanvallen, gebrek aan motivatie, emotionele vervreemding en zelfs psychosomatische stoornissen.
“Het meest complexe is dat dit alles vaak geromantiseerd wordt, zeker in de huidige maatschappij, waar uitputting geassocieerd wordt met succes, alsof leven op het randje een soort eremedaille is. En dat is gevaarlijk, omdat het lijden genormaliseerd wordt en het onbehagen onzichtbaar wordt. We leven in een tijd waarin ‘burn-out’ kan worden gezien als opnieuw toegewijd zijn. En daar moet iets aan worden gedaan“, aldus Zappino.
Wat is ”slow productivity”, het tegenovergestelde van bewust produceren
Als reactie op deze trend is het begrip ‘slow productivity’ of ‘langzame productiviteit’ ontstaan. Het is een manier van werken die voorstelt om een versnelling terug te schakelen en niet meer de hele tijd achter duizend taken aan te rennen. Het doel is om je op minder dingen te concentreren, maar die wel goed en met minder stress te doen. Het gaat er niet om minder te werken, maar beter te werken, met aandacht voor je geestelijke gezondheid en een evenwicht tussen werk en privé.
“Het biedt een alternatief voor deze hectische logica. Het gaat er niet om minder te doen om minder te doen, maar om bewust te produceren, met oog voor onze grenzen, onze werkelijke behoeften, wat we willen en niet alleen wat we moeten doen. Het is een manier om deze drang om altijd te presteren even op pauze te zetten en ons af te vragen: voor wie doe ik wat ik doe? Wat drijft me echt? Welke ruimte is er voor mij in wat ik produceer?”, analyseerde de psychologe.
Ze benadrukte ook: “Deze benadering voorziet in een zeer fundamentele maar vergeten behoefte, namelijk het recht om je eigen tijd in te vullen, om los te komen van de kapitalistische logica die van ons eist dat we machines zijn, en weer subjecten te worden”.
Als tegenhanger van de “hustle culture” heeft het gaspedaal loslaten en in een rustiger, maar bewust tempo werken positieve effecten op onze gezondheid: het verbetert de band met onszelf, met anderen en met ons lichaam. Bovendien vermindert het angstgevoelens en door minder gestrest en gehaast te zijn, kunnen we weer in contact komen met onze verlangens, onze creativiteit, ons plezier en onze vreugde.
“Tegenwoordig rennen we de hele tijd, leven we op de automatische piloot en blijft alles wat niet productief is buiten de deur, zoals spelen, vrije tijd, liefde en rust. En juist die dingen zijn belangrijk voor onze geestelijke gezondheid. Door bewuster te werken, kunnen we welzijn boven eisen stellen. Dat betekent niet dat we niet verantwoordelijk of toegewijd zijn aan onze activiteiten, maar dat we niet langer gebonden zijn aan een ideaal van perfectie en productiviteit dat ons in werkelijkheid vervreemdt, frustreert en overweldigt“, aldus Zappino.
Wat kunnen we doen om uit die giftige productiviteit te komen?
Zappino somde een aantal fundamentele punten op om een gezonde relatie met werk en productiviteit in het dagelijks leven op te bouwen:
- Het eerste is dat we moeten erkennen dat rust legitiem is. Je hoeft het niet te verdienen. Het lichaam, de geest en de emoties hebben tijd nodig om te verwerken en tot rust te komen.
- Het is belangrijk om grenzen te stellen, nee te kunnen zeggen en jezelf toe te staan niet altijd 100% te zijn. Een belangrijk hulpmiddel is om te beginnen met het registreren van je eigen behoeften, naar je lichaam en je gevoelens te luisteren.
- Terugkeren naar het heden, ook al is dat moeilijk, betekent ook dat je je interne discours moet herzien: van wie is die stem die zoveel van me eist? Wanneer heb ik geleerd dat ik alleen waarde heb als ik presteer? Het is niet gemakkelijk om uit de zelfkritiek te komen, maar het is mogelijk als je het op een liefdevolle manier doet, zonder jezelf te veroordelen omdat je niet van de ene op de andere dag kunt stoppen.
- Tegenwoordig hoor je veel over die wens om te veranderen, maar het is ook moeilijk om afstand te nemen van de productieve logica. Want zelfs als een deel van ons wil stoppen, voelt een ander deel zich schuldig. Daar helpt therapie om die mandaten, die idealen die soms geen zin meer hebben maar nog steeds van binnenuit werken, te ontmantelen. Therapie helpt om schuldgevoelens te verwerken, het verschil te zien tussen verlangen en mandaten, en een eigen verhaal te construeren over wat je wilt en nodig hebt.
- Psychologie speelt een fundamentele rol, omdat mensen vaak denken dat het probleem bij hen ligt, terwijl ze in werkelijkheid reageren op een maatschappelijk discours dat aanzet tot zelfuitbuiting.
- Het gaat er niet om zich beter aan te passen aan het systeem, maar om te vragen wat in het systeem onze geestelijke gezondheid aantast. “Deze verandering begeleiden is ook een manier om in te zetten op gezondere, meer verlangende, vrijere levens”, concludeerde hij.
