Saqqara, de belangrijkste begraafplaats van de oude hoofdstad van het oude Egypte, Memphis, is een van de rijkste archeologische vindplaatsen van het land. De uitgestrekte necropolis werd meer dan 3000 jaar lang, van het Oude Rijk tot de Grieks-Romeinse tijd, gebruikt als begraafplaats voor hoogwaardigheidsbekleders, schriftgeleerden, priesters… Onder hen bevond zich Ouserefrê, zoon van de eerste heerser van de Vijfde Dynastie, wiens graf onlangs is geïdentificeerd achter een valse deur van roze graniet. Deze vondst werd op 18 april 2025 door het Egyptische Ministerie van Toerisme en Oudheden beschreven op Facebook.
Het graf van Ouserefrê, verborgen achter een “valse deur” van roze graniet. Ministerie van Toerisme en Oudheden
Een deur naar een koninklijk verleden
Deze ontdekking is het resultaat van een gezamenlijke Egyptische archeologische missie van de Hoge Raad voor Oudheden en de Stichting Zahi Hawass voor Oudheden en Erfgoed. Het is de allereerste keer dat een valse deur van deze omvang in Egypte is gevonden: 4,5 meter hoog en 1,15 meter breed. De roze granieten deurposten zijn versierd met hiërogliefen die de naam van prins Ouserkaf en zijn titels vermelden, waaronder: “kroonprins”, “regionaal gouverneur van Bouto en Nekheb [steden in het oude Egypte]”, “koninklijke schrijver”, “vizier”, ‘rechter’ en “zanger-priester”.
Hij was vooral de zoon van koning Ouserkaf, stichter van de Vijfde Dynastie, die de Vierde Dynastie opvolgde, die gekenmerkt werd door de bouw van de grote piramiden van Gizeh. Deze vorst is vooral bekend omdat hij zijn graftempel ten zuiden van de trappenpiramide van Djéser liet bouwen, in een bescheidener stijl maar rijk aan religieuze symboliek – een bouwwerk dat vandaag in slechte staat verkeert. Of omdat hij de verering van de zonnegod Ra als staatsgod instelde. Zijn opvolger werd niet de beroemde Ouserfres (wat “Ra is zijn kracht” betekent), maar zijn eerste zoon Sahure (“Ra is beschermer”).
Hergebruik door de eeuwen heen
Het graf van Ouserefrê had nog meer verrassingen voor archeologen in petto. Binnenin ontdekten ze een standbeeld van koning Djéser, zijn vrouw en hun tien dochters. Voorlopig onderzoek wijst erop dat deze oorspronkelijk in een aangrenzende ruimte van de trappenpiramide stonden en later naar het graf van de prins zijn verplaatst. Een ander bewijs van hergebruik van het graf is de ontdekking van een 1,17 meter hoog beeld van zwart graniet, dat een staande man voorstelt en waarschijnlijk dateert uit de 26e dynastie, de eerste van de Late Periode (664 tot 332 v.Chr.).
De expeditie heeft ook het volgende blootgelegd: een offertafel van rood graniet van 92,5 centimeter breed, gegraveerd met een lijst van rituele offers; ten noorden van de hoofdkamer van het graf, een opmerkelijke collectie van dertien standbeelden van roze graniet, zittend op een bank met hoge rugleuning; op een tweede ingang, een inscriptie met het koninklijke cartouche van Neferirkare Kakaï, derde koning van de Vijfde Dynastie en oudste zoon van Sahourê. Al deze vondsten dragen bij “aan het onthullen van nieuwe geheimen uit deze cruciale periode in de geschiedenis van de illustere Egyptische beschaving [die van het Oude Rijk]”, aldus Chérif Fathy, Egyptisch minister van Toerisme en Oudheden, in het persbericht. De werkzaamheden worden voortgezet om nog meer elementen aan het licht te brengen.
