Er zou veel sneller dan verwacht een nieuwe oceaan kunnen ontstaan in Afrika, waardoor de kaart van het continent zou veranderen en er ongekende economische kansen zouden ontstaan.
De vorming van een nieuwe oceaan op het Afrikaanse continent doet steeds meer stof opwaaien, zowel onder wetenschappers als onder het grote publiek. Dit opmerkelijke geologische fenomeen vindt plaats in een van de droogste gebieden ter wereld en zou wel eens de kaart van Afrika kunnen veranderen, met alle gevolgen van dien voor de economie en het milieu van de betrokken landen. Cynthia Ebinger, een gerenommeerd geowetenschapper, legt ons onlangs uit dat dit proces sneller zou kunnen verlopen dan verwacht, waardoor de gebruikelijke termijn aanzienlijk zou worden verkort.
Ontdekking en situatie
In 2005 werd de Afar-regio in Ethiopië in korte tijd door 420 aardbevingen getroffen, wat het begin markeerde van een ongewoon geologisch fenomeen, vergelijkbaar met kratonische verdunning. Daar ontstond de Oost-Afrikaanse Rift, een breuklijn van ongeveer 56,3 km. Dit gebied wordt gekenmerkt door een actieve scheiding tussen de Somalische plaat en de Nubische plaat, die met een snelheid van 0,8 cm per jaar uit elkaar bewegen.
Deze situatie doet denken aan de scheiding die miljoenen jaren geleden plaatsvond tussen Zuid-Amerika en Afrika, toen de Atlantische Oceaan vorm kreeg, vergelijkbaar met de drijfpunt van de hotspot. Net als toen is vandaag dezelfde mechanica aan het werk.
Geografische en geologische veranderingen
Er zijn tal van mogelijke veranderingen. Het ontstaan van een nieuwe oceaan zou de natuurlijke grenzen hertekenen en de Afar-regio en de Oost-Afrikaanse Riftvallei overspoelen met water uit de Rode Zee en de Golf van Aden. Voor landen zonder kustlijn, zoals Ethiopië en Oeganda, zou dit nieuwe economische perspectieven openen dankzij de toegang tot de zee. Zelfs Zambia zou voor het eerst een zeehaven kunnen krijgen.
Voor de natuur zou deze omwenteling een metamorfose van dorre landschappen in mariene milieus betekenen, waardoor de lokale ecosystemen ingrijpend zouden veranderen. Ook de bevolking zal zich moeten aanpassen, want de komst van nieuwe kustgebieden zal hun dagelijks leven veranderen.
Tijd en aardbevingen
Volgens de eerste schattingen zou deze transformatie tussen de 5 en 10 miljoen jaar duren. Maar Cynthia Ebinger benadrukt dat deze nieuwe oceaan dankzij de sterke tektonische activiteit in de regio in slechts een miljoen jaar of zelfs minder zou kunnen ontstaan.
In 2005 hebben aardbevingen al aangetoond dat een scheur zich in slechts enkele dagen kan openen. Ebinger wijst er echter op dat “het probleem is dat de huidige wetenschap niet in staat is om gebeurtenissen zoals vulkaanuitbarstingen of aardbevingen nauwkeurig te voorspellen”.
Gevolgen voor Afrika
Het ontstaan van deze nieuwe oceaan zou een mooie kans zijn voor verschillende Afrikaanse landen. Ethiopië en Oeganda zouden nieuwe handelsroutes kunnen krijgen dankzij havens langs de nieuw gevormde kustlijn, waardoor ze rechtstreeks toegang zouden krijgen tot de wereldwijde scheepvaart. Deze verandering zou ook de weg vrijmaken voor regionale ontwikkeling.
Deze veranderingen zullen echter niet zonder moeilijkheden gaan. De inwoners zullen te maken krijgen met ingrijpende veranderingen in het milieu en zullen hun infrastructuur volledig moeten herzien om van deze nieuwe situatie te kunnen profiteren.
