Er vormt zich een warmteophoping in de Noord-Atlantische Oceaan – een alarmsignaal voor extreme hitte in Europa. Wat zit er achter deze situatie?
Een warmteaccumulatie in de Noord-Atlantische Oceaan is een fenomeen waarbij zich een ongewoon grote hoeveelheid warmte in het zeewater ophoopt. Dit overschot ontstaat niet in een paar dagen, maar bouwt zich in de loop van jaren op, meestal als gevolg van veranderingen in de warmtetransport binnen de oceaanstromingen.
Normaal gesproken wordt warmte vanuit de tropen naar het noorden getransporteerd, maar wanneer dit transport wordt verstoord, hoopt de energie zich op in bepaalde zeegebieden. Deze afwijkingen beïnvloeden niet alleen het ecosysteem van de Atlantische Oceaan, maar hebben ook gevolgen voor het Europese weer.
Verband tussen de zee en de warmte op het land
Wat op het eerste gezicht een puur oceanisch proces lijkt, heeft belangrijke gevolgen op het land. De warmte die zich in de oceaan ophoopt, beïnvloedt namelijk de atmosfeer erboven – en daarmee ook de grootschalige weerpatronen. Als er zich bijzonder veel warmte ophoopt in de Noord-Atlantische Oceaan, kan dit de vorming van stabiele hogedrukgebieden boven Europa bevorderen. Deze blokkeren koelere en vochtigere luchtmassa’s en leiden tot langdurige hittegolven, zoals die de afgelopen decennia vaker zijn voorgekomen. Een dergelijke warmteaccumulatie is jaren van tevoren te voorspellen – en maakt het dus voor het eerst mogelijk om langetermijnprognoses te doen over mogelijke extreme zomers.
2025: de volgende grote hittegolf?
Volgens onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Meteorologie in Hamburg wijzen huidige simulaties erop dat een dergelijke warmteopbouw zich opnieuw heeft voorgedaan – en dat al sinds enkele jaren. Dat betekent niet dat het elke dag ondraaglijk heet zal zijn, maar de kans op hittegolven, droogteperiodes en meer tropische nachten dan gemiddeld is sterk toegenomen.
Midden- en Zuid-Europa zouden waarschijnlijk het zwaarst worden getroffen, met gevolgen zoals uitgedroogde bodems, bosbrandgevaar en gezondheidsproblemen. De signalen zijn duidelijk: een extreme zomer is waarschijnlijker dan ooit.
Historische vergelijking en vooruitzichten
Achteraf gezien is er een duidelijk patroon te zien: veel bijzonder warme zomers in Europa werden voorafgegaan door een vergelijkbare warmteaccumulatie in de Atlantische Oceaan. De jaren 2003, 2010 en 2018 volgden bijvoorbeeld dit patroon. Tegen de achtergrond van de klimaatverandering worden dergelijke natuurlijke cycli nog versterkt. Vroeger werden zulke zomers als uitzonderingen beschouwd, tegenwoordig worden ze om de tien jaar verwacht. Als de opwarming van de aarde in het huidige tempo doorgaat, kunnen extreme hittegolven binnenkort elk jaar voorkomen en een nieuwe realiteit worden.
Wat dit betekent voor Europa
Het vooruitzicht van een nieuwe hittegolfzomer brengt tal van uitdagingen met zich mee – voor de landbouw, de infrastructuur en de volksgezondheid. Vroege signalen, zoals de ophoping van warmte in de Noord-Atlantische Oceaan, maken een betere voorbereiding mogelijk. Maar ze laten ook zien dat het klimaat sneller verandert dan lang werd gedacht. Als de zomer van 2025 inderdaad extreem wordt, is dat geen toeval, maar een duidelijk teken van een veranderend klimaat – waarmee Europa in de toekomst duurzaam zal moeten leren leven.
