Volgens geologen is het huidige uiterlijk van onze planeet slechts een tijdelijk hoofdstuk in de lange geschiedenis van de aarde. Over 250 miljoen jaar zouden alle huidige continenten kunnen samenkomen en één gigantische supercontinent vormen: Pangea Ultima.
Pangea Ultima: de terugkeer van de supercontinenten
Zo’n 200 miljoen jaar geleden viel de oorspronkelijke Pangea uit elkaar, waarmee het fundament werd gelegd voor het huidige mozaïek van continenten. Maar deze breuk is verre van definitief. De tektonische platen blijven verschuiven: ze botsen op elkaar, bewegen uit elkaar, of schuiven onder elkaar door.
Geograaf Christopher Scotese, grondlegger van het PALEOMAP-project, voorspelt dat deze continue dynamiek uiteindelijk alle landmassa’s opnieuw zal samenbrengen. Over 250 miljoen jaar zal de Atlantische Oceaan verdwijnen, opgeslokt door het naderen van Amerika naar Afrika en Eurazië. De huidige Indische Oceaan verandert in een soort binnenzee van de nieuwe supercontinent, waarvan de kusten heel anders verdeeld zullen zijn.
Een compleet nieuw buurtschap voor Nederland
In deze denkbeeldige toekomst zou Nederland, samen met België en Duitsland, een strategische positie kunnen innemen, dicht bij een nieuwe noordpoolregio. De Lage Landen zouden dan misschien niet alleen grenzen aan landen als Frankrijk, Duitsland of het Verenigd Koninkrijk, maar ook een directe landsgrens kunnen hebben met regio’s die nu tot Noord-Afrika behoren, zoals Marokko, Algerije of Tunesië. Dit wordt mogelijk doordat de Middellandse Zee verdwijnt en Afrika noordwaarts schuift.
Ook wereldwijd zijn de veranderingen spectaculair. Cuba zou aanhechten bij de Verenigde Staten, Korea zou een landbrug met Japan en China vormen, en Groenland schuift richting Canada.
Leven in een onherbergzaam klimaat
Maar niet iedereen zal blij zijn met deze indrukwekkende geologische reorganisatie. Volgens onderzoek gepubliceerd in Nature wacht ons een periode van extreme klimatologische omstandigheden, waar een massaal uitsterven van zoogdieren dreigt. Klimaatmodellen van Pangea Ultima voorspellen temperaturen tot ruim boven de 40°C op grote delen van het supercontinent, als gevolg van een CO₂-concentratie die twee keer zo hoog is als nu – veroorzaakt door verhoogde vulkanische activiteit. Bovendien zal de zon in die verre toekomst naar verwachting nog iets feller schijnen, wat de planeet nog droger en minder leefbaar zal maken.
Een noordelijk toevluchtsoord voor mensen en dieren
Toch is er hoop: de noordelijke regio’s, nu rond de poolcirkel, zouden een relatief gematigd klimaat behouden en toegang bieden tot voldoende water. Nederland, dat naar noordelijkere breedtegraden zal opschuiven, zou zo ineens deel kunnen uitmaken van één van de weinige overgebleven leefbare gebieden, samen met delen van het Verenigd Koninkrijk, Scandinavië, Duitsland en delen van het huidige Noord-Afrika.
Niets blijft zoals het was
Het fenomeen van een supercontinent is niet uniek: de geschiedenis van de aarde wordt gekenmerkt door een cyclus van het samensmelten en weer uiteenvallen van landmassa’s. Andere wetenschappelijke modellen – zoals Aurica, Novopangea of Amasia – laten verschillende versies van deze toekomstige wereld zien. Maar één ding is zeker: de aarde blijft in beweging, en onze vaste landsgrenzen zijn slechts een kort moment in de geologische tijdlijn.
Voor de inwoners van Nederland is dat misschien moeilijk voor te stellen, maar uiteindelijk leven ook wij op een planeet waarin verandering de enige constante is.
